سایت سیر و سیاحت

تربت جام

تربت جام نام یکی از شهرهای استان خراسان رضوی در ایران است. این شهر مرکز شهرستان تربت جام است. زبان اکثر مردم شهر فارسی با لهجه تربتی است. بیشتر مردم این شهر پیرو مذاهب اهل سنت و شیعه جعفری هستند. تربت جام در سال ۱۳۸۵، ۸۶٫۲۴۰ نفر جمعیت داشته است.^[۱] این شهرستان از شمال به شهرستان سرخس، از غرب به شهرستان‌های فریمان ، مشهد و تربت حیدریه، از جنوب به شهرستان تایباد و از شرق به افغانستان محدود است.نماینده مردم تربت‌جام در مجلس هشتم شورای اسلامی ، غلام‌رضا اسداللهی با اخذ ۱۱۱٬۸۶۶ رای از مجموع ۲۱۳٬۴۹۶ رای ماخوذه می‌باشد.^[۲] مسیر مشهد - دوغارون از شهرهای مشهد و تربت‌جام می‌گذرد که یکی از مسیرهای ارتباطی مهم از ایران به افغانشتان می‌باشد.اقوام مختلفی در تربت‌جام زندگی می‌کنند که ترکمن‌ها ، اعراب ، بلوچ‌ها و فارس‌ها از مهم‌ترین آنها هستند.

درباره نام تربت جام

تربت جام از روزگار باستان تاکنون به نام‌های گوناگونی چون بوزگان، بوزیگان، بوزجان، پوچکان، زام، سام، جام، تربت شیخ جام و تربت جام خوانده شده‌است. شهری باستانی به نام بوزیگان و یا بوزگان از سده ۳ پ. م تا سده ۲ هـ . ق، در کنار شهر کنونی وجود داشته که ظاهراً در اثر زلزله از بین رفته‌است. شهر کنونی از حدود سده ۳ هـ . ق، ایجاد و اندک اندک گسترش یافته‌است. این شهر پس از باز سازی و آبادی دوباره، «بوزجان» یا «پوچکان» نامیده شده و کرسی ناحیه جام، (به گویش شمالی قهستان زام یا سام) گردیده‌است. شهر تربت جام نیز مانند شهر تربت حیدریه به نام شیخ بزرگی که در آن به خاک سپرده شده سرشناس است. شیخ احمد جام، مقلب به ژنده پیل، از عارفان نامی سده ۵ ه. ق. بود و نام کنونی شهر به مناسبت تربت یا آرامگاه وی تربت شیخ جام و تربت جام نامیده شده‌است.

 تاریخچه

تربت جام از روزگاران کهن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. اهمیت تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و بازرگانی آن، از سده ۳-۴ هـ . ق، نمایان گشته، و در زمان زندگی شیخ احمد جام (۴۴- ۵۳۶ هـ . ق) یعنی سده‌های ۵ و ۶ ه. ق، شکوفا شده‌است. تربت جام در سده‌های ۷ و ۸ هـ . ق، هم زمان با یورش مغول‌ها و تیمور لنگ آسیب زیادی دید. تربت جام در دوران حکومت سلسله صفویه به ویژه شاه عباس بزرگ، اهمیت نظامی یافته و در آن، امنیت و آرامش برقرار بوده‌است. اما در اواخر این دوران و در زمان شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۰۵- ۱۱۳۵ هـ . ق) اوزبک‌ها و افغان‌ها به مرزهای شرقی ایران، از جمله ناحیه تربت جام، دست اندازی کردند. سرانجام سرداری از شرق ایران، به نام نادر قلی افشار برخاست و افغان‌ها را از ایران راند و خود در ۱۱۴۸ هـ . ق، پادشاه ایران شد. در زمان نادرشاه افشار، ایران بار دیگر توانمند شد و نه تنها مرزهای شرقی آن، از یورش اوزبک‌ها، افغان‌ها و ترکمن‌ها در امان ماند، بلکه به سال ۱۱۵۳ هـ . ق / ۱۷۴۰ م، آن سوی رود جیحون یا آمودریا و قلمرو اوزبک‌ها، یعنی خوارزم و بخارا هم مطیع نادر شاه و حکومت ایران شد. با درگذشت نادر شاه در سال ۱۱۶۰ هـ . ق، بار دیگر نا آرامی در خراسان آغاز گشت و تا اوایل سده ۱۳ هـ . ق، ادامه یافت. کریم خان زند، که در شیراز بر ایران حکومت می‌کرد، به احترام نادر شاه افشار، خراسان را هم چنان در دست فرزندان نادرشاه باقی گذاشت. بعدها آقا محمد خان قاجار خراسان، از جمله تربت جام را، در ۱۲۱۰ هـ . ق گشود. فتحعلی شاه قاجار (۱۲۱۲- ۱۲۵۰ هـ . ق) حقوق متحدان نخستین خویش، یعنی ترکمن‌ها که برای دستیابی به حکومت ایران، به قاجاریه کمک کرده بودند، نادیده گرفت و در نتیجه سرکشی ترکمان‌ها آغاز شد و در دوران ناصرالدین شاه (۱۲۶۴ – ۱۳۱۳ هـ . ق) شدت یافت و یکی از شوم‌ترین دوران‌های تاریخی را برای مردم خراسان، از جمله ناحیه تربت جام و دیگر شهرهای خراسان شرقی، پدید آورد.

استان تاریخی جام یا زام در شرق ولایت زاوه و شمال شرقی قهستان نزدیک به رودخانه هرات قرار داشت است که کرسی آن در سده چهارم شهر بوژگان بود. بوژگان شهری بزرگ و دارای صد و هشتاد دهکده بود. ایرانیان آن را بوژگان می‌گفتند و در زمانهای گذشته آن را پوچکان نیز می‌نوشتند.

برگرفته از:http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%85